Τοποθεσία

Οι Άνω Αρχάνες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα ανθρωπογενούς συνόλου της Ανατολικής Κρήτης που συνδυάζει ένα εκτεταμένο ιστορικό βάθος με μια συγκροτημένη και ενεργή σημερινή παραγωγική και κοινωνική δομή. Η στρωματογραφία των χρόνων είναι αποτυπωμένη με ποικίλους τρόπους στην πρόσφατη οικιστική φυσιογνωμία της περιοχής και ανάμεσα στα κτίσματα μπορεί να ανακαλύψει κανείς λείψανα της μινωικής εποχής καθώς οι θεμελιώσεις τους σε αρκετές περιπτώσεις έχουν γίνει πάνω σε αρχαία ή μεταγενέστερα σπαράγματα.

Ο γεωγραφικός χώρος της ευρύτερης περιοχής του οικισμού αποτελεί το κέντρο μιας πολύχρονης αρχαιολογικής αναζήτησης καθώς συγκεντρώνει στοιχεία που αποκαλύπτουν το μεγάλο χρονικό εύρος της αδιάλειπτης κατοίκησής του από τους αρχαίους χρόνους ίσαμε τη σύγχρονη εποχή. Οι αρχαιολογικοί χώροι στο Γιούχτα, το Φουρνί, τα Ανεμόσπηλια, το Βαθύπετρο που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή αλλά και το ανακτορικό κτίριο στην Τουρκογειτονιά στο κέντρο του οικισμού, αποτελούν σημαντικά τοπόσημα μιας βαθύχρονης διαδρομής που καθιστά τις Αρχάνες μια από τις πιο ενφιαφέρουσες ιστορικές ενότητες της Κρήτης.